29/03/2024
Latest:
მსოფლიო

ცენტრალური ბანკების სიურპრიზები წლის ბოლოს

დეკემბრის პირველი დღეები განსაკუთრებით საინტერესო გამოდგა საერთაშორისო სავალუტო ბაზარზე. ახალი ზელანდიის ცენტრალურმა ბანკმა 0.25%-ით შეამცირა ზელანდიური დოლარის საპროცენტო განაკვეთი. იმავდროულად, ბანკის პრეზიდენტმა გრემ უილერმა განაცხადა, რომ ჯერჯერობით განაკვეთის შემდგომი შემცირება არ განიხილება, რითაც ბაზრის მოლოდინი არ გაამართლა. და ზელანდიური ოდლარი, შემცირების ნაცვლად, ზევით წავიდა.

უფრო ადრე კი ევროპის ცენტრალურმა ბანკმა (ECB) და მისმა პრეზიდენტმა მარიო დრაგიმ გააწბილეს ბაზარი. მართალია, სადეპოზიტო განაკვეთი 0.10-ით, მინუს 0.30%-მდე შემცირდა, მაგრამ ეკონომიკის სტიმულირების ახალი ტალღის დაწყება კვლავ გადაიდო, დრაგის კი საკმაოდ ოპტიმისტური გამოსვლა ჰქონდა, რამაც 2009 წლის შემდეგ, ევროს კურსის ყველაზე მკვეთრი გამყარება (დოლართან მიმართებაში 467 პუნქტით) გამოიწვია.

მაგრამ ყველაფერი ჯერ წინა. 16 დეკემბერს ამერიკის ფედრეზერვის ჯერი მოდის. ბოლო ცხრა წელიწადში პირველად, ამერიკული დოლარის განაკვეთის ზრდაა მოსალოდნელი. მართალია, განაკვეთის პირველი მომატება ძალიან მცირე იქნება – მხოლოდ 0.25%, მაგრამ ეს იქნება ოფიცალური დასტური იმისა, რომ ამერიკის ეკონომიკა საკმარისად სტაბილურად იზრდება იმისათვის, რომ ფედრეზერვმა განაკვეთის აწევა გაბედოს. მაგრამ რა რეაქცია ექნება ამაზე დოლარს? ეს ამ დღეების მთავარი კითხვაა, რომელზეც ერთგვაროვანი პასუხის გაცემა ძნელია.

როგორც წესი, განაკვეთის გაზრდამ, რაც დიდი ალბათობითაა მოსალოდნელი, ვალუტის გამყარება უნდა გამოიწვიოს. ბაზარმა ეს იცის და მისი ტრეიდერები უკვე ითვალისწინებენ ამას, როცა წინასწარ ცდილობენ ევროსთან და სხვა ვალუტებთან მიმართებაში, დოლარის შეძენას. ამგვარად, როცა ფედრეზერვი 16 დეკემბერს განაკვეთის 0.25%-ით აწევას გვამცნობს, ბაზრისთვის ეს სიახლე აღარ იქნება. ბაზრის მოთამაშეები უფრო დიდ მნიშვნელობას მიანიჭებენ ფედრეზერვის შემდგომი მოქმედების სტრატეგიას. ეს კი შემდგომ თვეებში ამერიკის ეკონომიკის სტატისტიკაზე იქნება დამოკიდებული.

მოვლენათა სასურველი განვითარების შემთხვევაში, განაკვთის შემდგომი ზრდა მარტში იქნება მოსალოდნელი. ეს ყველაფერი ტრეიდერებმა ისედაც იციან და თუ ფედრეზერვი მათს გაკვირვებას (მაგალითად, განაკვეთის უფრო მკვეთრი ზრდის შესაძლებლობის მინიშნებით) ვერ გამოიწვევს, დოლარმაც შეიძლება პოზიციები დათმოს. ეს ლოგიკას ეწინააღმდეგება, თუმცა სტატისტიკა სულ სხვას გვეუბნება. კერძოდ იმას, რომ დოლარის საპროცენტო განაკვეთის აწევის ბოლო 8 შემთხვევიდან, მხოლოდ სამჯერ მოხდა ამერიკული ვალუტის გამყარება. ამას თავისი ახსნა აქვს: სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით ყოველთვის შესაძლებელია ფედრეზერვის მოქმედების მეტნაკლები პროგნოზირება. შესაბამისად, ეს ფაქტორი ვალუტის სიმყარეზე ადრევე პოულობს ასახვას, განაკვეთის აწევის პროცესის დაწყების შემდეგ კი სულ სხვა ფაქტორები (მათ შორის, ძვირი ვალუტის გამო, ეკონომიკის ზრდის შენელების მოლოდინი) იწყებს მოქმედებას. ამიტომ, თუ არ იქნება ძლიერი სტიმული (როგორიც შეიძლება იყოს განაკვეთის უფრო მკვეთრი აწევის შესაძლებლობის მინიშნება), დოლარს შემცირება ელის.

მაგრამ აქ კიდევ ერთი გარემოება მოითხოვს ყურადღებას: ის ფაქტორი, რომ დოლარზე განაკვეთის ზრდის მოლოდინი, ევროსთან წყვილის ფასშია გათვალისწინებული, შესაძლოა სწორედ ევროს ამასწინდელმა ზრდამ გაანეიტრალა. ანუ, წყვილის გაყიდვის ბევრი ისეთი პოზიცია დაიხურა, რომლებიც სწორედ დოლარზე განაკვეთის ზრდის დაწყების მოლოდინით გაიხსნა. ეს ნიშნავს, რომ ახალი პოზიციები ისევ, ხშირ შემთხვევაში, უფრო ხელსაყრელი საწყისი წერტილიდან გაიხსნება.

სხვათა შორის, 3 დეკემბერს დრაგიმ ეგრეთ წოდებული ხარისხობრივი შემსუბუქების (QE) მოცულობის გაზრდის შესახებ გამოაცხადა, ოღონდ მოცულობა არ დაუზუსტებია. მაშინ ითქვა, რომ QE სექტემბრის ნაცვლად, ექვსი თვით გვიან დასრულდება. როგორც ჩანს, ECB ფედრეზერვის მოქმედებაზე ევრო/დოლარის კურსის რეაგირებას ელის. ევროს შემდგომ დასუსტებას, ევროზონის ეკონომიკაზე მასტიმულირებელი ეფექტის მოხდენა შეუძლია. და როგორც ჩანს, სწორედ ამის გაანალიზების შემდეგ გადაწყდება, თუ რა მოცულობით უნდა გაიზარდოს ევროპული QE.

მერაბ ლორთქიფანიძე