დოლარის გამყარება ინფლაციას და ეკონომიკას ამცირებს

 

მას შემდეგ, რაც ამერიკის ფედერალურმა რეზერვმა, ბოლო ცხრა წელიწადში პირველად გაზარდა დოლარზე საპროცენტო განაკვეთი, ამერიკული ვალუტის „წონამ“ დაახლოებით 2%-ით მოიმატა. რა თქმა უნდა, ეს მძიმე ტვირთია იმ ბიზნესებისთვის, რომლებიც ექსპორტზეა ორიენტირებული. და ბევრი ანალიტიკოსი ვარაუდობს, რომ გრინბეკის კურსის შემდგომი გამყარება, ამერიკის ეკონომიკის ზრდის შენელებას გამოიწვევს. რაც მთავარია, მყარ დოლარს, ინფლაციის დონის კიდევ უფრო დაწევა შეუძლია.

მაგრამ ფაქტია, რომ გასული წლის განმავლობაში, დოლარის კურსი საშუალოდ 11%-ით გამყარდა. ამას ეკონომიკის მდგრადი გაჯანსაღებისთვის მთლიანობაში ხელი არ შეუშლია. თუმცა როგორც „JP მორგანის“ ნიუ იორკის ოფისის წამყვანი ეკონომისტი რობერტ მელმანი ამბობს, ერთ თვეში 2% ძალიან დიდი მოძრაობაა, რასაც უფრო ძლიერი უარყოფითი ეფექტების გამოწვევა შეუძლია. ის ამბობს, რომ სწორედ ამის გამო, მისმა ბანკმა, ფედრეზერვის მიერ განაკვეთის მეორედ აწევის სავარაუდო დროდ, მარტის ნაცვლად, ივნისი გამოაცხადა. მელმანის თქმით, „მყარი დოლარის გავლენას ეკონომიკასა და ინფლაციაზე კუმულატიური, ძალიან ძლიერი ეფექტი ექნება“.

რას აპირებს FOMC-ი

დღეს FOMC-მა (ღია ბაზრის ფედერალური კომიტეტი) ორდღიანი შეკრება დაიწყო, რისი მიზანიც, ფულად-საკრედიტო პოლიტიკის და მისი პერსპექტივების განხილვაა. ამ შეკრებაზე არავინ ელის დოლარზე საპროცენტო განაკვეთის შემდგომ გაზრდას. სამაგიეროდ, ბევრი ანალიტიკოსი ვარაუდობს, რომ სხდომის შემდეგ, ფედრეზერვის შეფი ჯანეტ იელენი „მტრედულ“ განწყობას გამოავლენს. ანუ, მარტში საპროცენტო განაკვეთის მეორე აწევასთან დაკავშირებით, სკეპტიციზმს მოსაზრებას გამოთქვამს. უფრო მეტიც, ბევრი უკვე ვარაუდობს, რომ წელს განაკვეთის ოთხჯერ გაზრდა არ მოხდება.

საინტერესოა, რომ ვაშინგტონში ცენტრალური ბანკის შეხვედრა, ამინდის მკვეთრი გაუარესების მიუხედავად, მაინც გაიმართება. ძლიერი შტორმის გამო, რასაც ტრანსპორტის შეფერხება მოჰყვა, კომიტეტის რამდენიმე წევრმა შესაძლოა, ვაშინგტონში ჩასვლა ვერც შეძლოს, თუმცა ვინც უშუალოდ დასწრებას ვერ შეძლებს, ის სხდომაში ვიდეო კონფერენციის სახით ჩაერთვება.

ჩინეთის კრიზისმა და ნავთობზე ფასების შეუჩერებელმა კლებამ, მსოფლიო საფინანსო ბაზრებზე ძლიერი რყევები გამოიწვია. იმ დროს, როცა საფონდო და სასაქონლო ფასები მცირდება, დოლარის და სახაზინო ვალდებულებათა ფასები იზრდება. სწორედ ამის გამო, ინვესტორები ფედრეზერვის ქმედებებთან დაკავშირებით, პროგნოზებს ცვლიან.

ახლანდელი სიტუაცია რაღაცით გასული წლის სექტემბრისას ჰგავს. მაშინაც პრობლემები დაახლოებით იგივე იყო – გლობალური ეკონომიკის გაურკვევლობა და ფინანსური ბაზრების მერყეობა. მაშინ ფედრეზერვმა გადაწყვიტა, რომ დოლარზე საპროცენტოს გაზრდა დეკემბრისთვის გადაედო. ითქვა, რომ ფედრეზერვი საზღვარგარეთ მიმდინარე მოვლენებს „დააკვირდებოდა“. მერე ბაზრები დამშვიდდა და იელენმა და კომპანიამ განაკვეთი 0.25%-ით ასწიეს. ამის შემდეგ იელენმა გადაწყვეტილების მთავარ საბაბად, ქვეყნის ეკონომიკის მდგრადობა დაასახელა.

„მორგან სტენლის“ ნიუ იორკის ოფისის ეკონომისტები მოელიან, რომ ფედრეზერვი ახლაც დაახლოებით ისევე იმოქმედებს, როგორც სექტემბერში. უფრო მეტიც, მათი აზრით, მარტში განაკვეთის შემდგომი ზრდის შესაძლებლობა კვლავ დარჩება დღის წესრიგში.

ხვალინდელი შეხვედრის შემდეგ, იელენს პრეს კონფერენცია დაგეგმილი არ აქვს. თუმცა განმარტებების გაკეთების საშუალება 10 თებერვალს მიეცემა, როცა წარმომადგენლობით პალატაში, ფინანსური სერვისების კომიტეტის წინაშე გამოვა. ის იქ კონგრესს ცენტრალური ბანკის მუშაობის ნახევარი წლის ანგარიშს წარუდგენს. რა თქმა უნდა, მთავარი თემა, დოლარზე საპროცენტო განაკვეთის აწევა და ეკონომიკაზე მისი ზემოქმედება იქნება. საინტერესო ფაქტი: ფედრეზერვის თავმჯდომარის მოადგილე სტენლი ფიშერს ნათქვამი აქვს, რომ კომპიუტერული მოდელირების საფუძველზე მიღებული შედეგებით, დოლარის 10%-ით გამყარება, აშშ-ის მთლიანი შიდა პროდუქტის დაახლოებით 1.5%-ით შემცირებას გამოიწვევს.

მყარი დოლარის ეფექტები

აშშ-ის მშპ-ს მეოთხე კვარტლის მონაცემები 29 იანვარს გამოქვეყნდება, მანამდე კი ბლუმბერგმა გამოაქვეყნა მის მიერ წამყვან ეკონომისტებს შორის ჩატარებული გამოკითხვის შედეგები, რომელთა შესაბამისადაც, მეოთხე კვარტალში მშპ-ს საშუალოწლიური ზრდა მხოლოდ 0.8% იყო. ფიშერის თქმით, დოლარის ზრდამ ასევე დროებით შეამცირა ინფლაცია, რადგან შემცირდა ფასები იმპორტზე. იმავე კომპიუტერული გათვლების მიხედვით, წლის განმავლობაში, დოლარის 10%-ით გამყარება, საბაზო ინფლაციას 0.3%-ით ამცირებს.

ნოემბერში საბაზო ინფლაციის (მასში არ ხდება საკვების და ენერგიის ფასების გათვალისწინება) წლიური მაჩვენებელი 1.3% იყო. ფედრეზერვის მიზნობრივი დონე კი 2%-ია. თუმცა, ფედრეზერვის წევრებმა, სენტ ლუისის ფილიალის პრეზიდენტმა ჯეიმს ბულარდმა და სან ფრანცისკოს ფილიალის პრეზიდენტმა ჯონ უილიამსმა განაცხადეს, რომ დოლარის შემდგომი მკვეთრი გამყარება მოსალოდნელი არ არის. შესაბამისად, ეს ფაქტორი მინიმალურად დააზარალებს მშპ-ს და ინფლაციის მაჩვენებლებს. ბულარდი ამბობს, რომ ფედრეზერვის მონეტარული პოლიტიკის მომავალ ქმედებებთან დაკავშირებული ფაქტორები, ვალუტის ფასებში უკვე გათვალისწინებულია.

განვითარებადი ბაზრები

წელს დოლარის ზრდა მეტწილად იმ ვალუტებთან წყვილში მოხდა, რომლებსაც სასაქონლო ვალუტებად მოიხსენიებენ. გრინბეკმა ძირითადად კანადური, ავსტრალიური, ზელანდიური დოლარები დაჩაგრა. ლაპარაკი არაა გირვანქა სტერლინგზე, რომელსაც ვარდნის „საკუთარი“ მყარი საფუძველი ჰქონდა. სასაქონლო ვალუტების სისუსტე, პირველ რიგში, ჩინეთის და სხვა დიდი განვითარებადი ქვეყნების კრიზისმა გამოიწვია. იმავდროულად, ევროსთან და იენთან წყვილებში, ამერიკულ ვალუტას მინიმალური მოძრაობა ჰქონდა.

რა თქმა უნდა, ამას თავისი მიზეზი აქვს – იენი ყოველთვის ითვლებოდა რისკებისგან თავშესაფარ ვალუტად. ევრო კი მინიმალური საპროცენტო განაკვეთის წყალობით, ეგრეთ წოდებულ „ქერი ტრეიდით“ მომუშავე წრეებისთვის გახდა მიმზიდველი და დროებით შეითავსა რისკებისგან თავშესაფრის სტატუსი. მაგრამ ამ ორივე ვალუტასთან ამერიკული დოლარის პოზიციას, ყველაზე მეტად, ფედრეზერვის მონეტარული პოლიტიკა განსაზღვრავს.

და მიუხედავად იმისა, რომ იანვრის შეხვედრაზე ფედრეზერვისგან საპროცენტოს შემდგომ ზრდას არავინ ელის, ბევრის განმსაზღვრელი იქნება ის რიტორიკა, რაც კომიტეტის წევრებს ამ სხდომის შემდეგ ექნებათ. ოპტიმიზმის მცირე გამოხატვაც კი საკმარისი იქნება იმისათვის, რომ მარტში საპროცენტოს მეორედ აწევა დღის წესრიგში დაბრუნდეს და მაშინ დოლარის გამყარება ევროსთან და იენთანც მოსალოდნელი იქნება.