აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებმა მიწის გაყიდვაზე მკაცრი რეგულაციები დააწესეს – რა გზას აირჩევს საქართველო
2014 წლის 2 ივლისიდან სასოფლო-სამეურნეო მიწების პრივატიზაცია ისევ შეჩერდა. მიწის გაყიდვაზე ახალი რეგულაციების შემოღებისთვის ხელისუფლება საუკეთესო ევროპულ და მსოფლიო გამოცდილებას ეძებს.
გთავაზობთ ევროკავშირის ქვეყნებში უცხო ქვეყნის იურიდიულ და ფიზიკურ პირთა მიერ მიწის შეძენისას მოქმედ რეგულაციებს:
გერმანია: მიწის გაყიდვის პროცედურებს სასოფლო-სამეურნეო მიწის გაყიდვის კანონი არეგულირებს. უცხო ქვეყნის ფიზიკური და იურიდიული პირებისთვის სასოფლო-სამეურნეო მიწების შეძენაზე დაწესებულია შეზღუდვები. კანონით დაშვებული მინიმალური ზომის( ეს ზომა სხვადასხვა ფედერაციაში სხვადასხვაა) სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთის გაყიდვას სპეციალური მარეგულირებელი ორგანოს თანხმობა სჭირდება. მარეგულირებელი არკვევს, ხომ არ აქვს ამ ნაკვეთთან დაკავშირებით ვინმეს უპირატესი შესყიდვის უფლება. თუ მოკვლევის პერიოდში გაირკვევა, რომ ამ კონკრეტულ მიწის ნაკვეთზე უპირატესი შესყიდვის უფლება სხვას ეკუთვნის, მარეგულირებელს შეუძლია გაყიდვა გააუქმოს. იმის გამო, რომ გერმანია უპირატესობას ანიჭებს მიწის კონსოლიდაცია-გამსხვილებას, მეზობელი და მომიჯნავე ფერმერები არაფერმერებთან შედარებით სასოფლო-სამეურნეო მიწის შესყიდვის უპირატესი უფლებით სარგებლობენ.
გერმანიაში საკმაოდ ფრთხილი მიდგომაა სასოფლო-სამეურნეო მიწის არასათანადო გამოყენებასთან დაკავშირებით. ამიტომ, სასოფლო-სამეურნეო მიწის შეძენისათვის აუცილებელია განცხადების წარდგენა, რომელშიც აღწერილი და დასაბუთებული უნდა იყოს სასოფლო-სამეურნეო მიწის განვითარების გეგმა.
შვედეთი: ფიზიკურ პირებს რაიმე განსაკუთრებული აკრძალვების გარეშე შეუძლიათ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შეძენა. თუმცა, იმ რეგიონებში, სადაც მოსახლეობის რაოდენობა მცირეა, მიწის ყიდვას ნებართვა სჭირდება. ნებართვის მისაღებად ფიზიკურ პირს შესაბამისი განათლება, ან გამოცდილება ( ზოგიერთ შემთხვევაში ორივე ერთად) უნდა ჰქონდეს. ცალკეულ შემთხვევებში, მიწის მფლობელს მის მიერ შეძენილ მიწაზე ცხოვრება მოეთხოვება.
ავსტრია: უცხო ქვეყნის ფიზიკური და იურიდიული პირების მიერ უძრავი ქონების, მათ შორის მიწის შესყიდვა, შეძენა ან იჯარით აღება საჭიროებს ავტორიზაციას კომპეტენტური რეგიონული უწყებისგან (Länder). უწყება არკვევს, ხომ არ მოახდენს ეს შესყიდვა გავლენას ქვეყნის ეკონომიკურ, სოციალურ ან კულტურულ ინტერესებზე.
საბერძნეთი: N1892/90 კანონის შესაბამისად, “სტრატეგიულად მგრძნობიარე” ადგილებში, მაგ. სახელმწიფო საზღვრებთან ახლოს მდებარე მიწის შეძენას სჭირდება თავდაცვის სამინისტროს ნებართვა. ადმინისტრაციული პრაქტიკის შესაბამისად, პირდაპირი ინვესტიციების შემთხვევაში ნებართვა მარტივად გაიცემა.
სასოფლო სამეურნეო მიწის შესყიდვაზე შედარებით მკაცრი რეგულაციები აქვთ იმ ქვეყნებს, რომლებიც ევროკავშირს მოგვიანებით შეუერთდნენ. ევროკავშირის ახალ წევრებს ჰქონდათ შიში, რომ მას შემდეგ, რაც მათი ბაზრები გაიხსნებოდა, განვითარებული ქვეყნების ფერმერები ისარგებლებდნენ მათი მძიმე ეკონომიკური მდგომარებით და მიწის დიდ ნაკვეთებს იაფად შეიძენდნენ, რის გამოც ადგილობრივი ფერმერები მათთან შედარებით არაკონკურენტულ გარემოში აღმოჩნდებოდნენ.
გარდამავალ პერიოდში, რომელიც ევროკავშირში გაწევრიანების შემდეგ ბულგარეთის, ჩეხეთის, ესტონეთის, უნგრეთის, ლატვიას, ლიტვას, რუმინეთის და სლოვაკეთისთვის 7 წელს გაგრძელდა, ხოლო პოლონეთისთვის 12 წელს, უცხოელებს მიწის ყიდვა აეკრძალათ.
ევროკავშირში მიწაზე საკუთრების უფლების მოპოვების მხრივ წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეები გათანაბრებულნი არიან ერთმანეთთან, შედარებით გვიან გაწევრიანებულ ქვეყნებში კი უცხოეთის სხვა ქვეყნების მოქალაქეებთან შედარებით უპირატესობით სარგებლობენ.
ასე მაგალითად, ესტონეთში 10 ჰა-ზე ნაკლები ფართობის მქონე სასოფლო-სამეურნეო მიწის შეძენაზე აკრძალვები არ მოქმედებს. იმისთვის, რომ უცხო ქვეყნის მოქალაქემ 10 ჰა-ზე მეტი ფართობის მქონე მიწის ნაკვეთის ყიდვის უფლება მიიღოს, ის დაქორწინებული უნდა იყოს ესტონეთის მოქალაქეზე, ბოლო სამი წლის განმავლობაში ესტონეთში ცხოვრობდეს და ფერმერულ საქმიანობას ეწეოდეს. შეუძლია იყიდოს მხოლოდ ის მიწა, რომელიც ფერმერული საქმიანობისთვის იჯარით ჰქონდათ აღებული.
“ჩვენ მორატორიუმით შევქმენით ყველანაირი საკანონმდებლო საფუძველი იმისათვის, რომ საკუთრების უფლება არ შეგვეზღუდა კვალიფიციური კორპორატიული ინვესტორებისთვის და ასევე კომერციული საბანკო სისტემისთვის. მე ვფიქრობ, რომ სასოფლო-სამეურნეო მიწების პრივატიზაცია უნდა მოხდეს, მაგრამ ეს უნდა მოხდეს გარკვეული რეგულაციებით და შეზღუდვებით,” – განაცხადა 2 ივლისს ეკონომიკის მინისტრმა გიორგი კვირიკაშვილმა ჟურნალისტებთან საუბარში.
უცხო ქვეყნის იურიდიული და ფიზიკური პირებისთვის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შეძენაზე მორატორიუმი 2013 წლის ივლისში ამოქმედდა. მორატორიუმის თანახმად, უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს მიწაზე საკუთრების მოპოვების უფლება 2014 წლის 31 დეკემბრამდე შეუჩერდათ.
პარლამენტის მიერ მიღებული საკანონმდებლო ნორმის მიხედვით, საქართველოს მთავრობამ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკა 2014 წლის 30 ნოემბრამდე უნდა შეიმუშავოს. ამ მიზნით საქართველოს მთავრობამ უწყებათშორისი საკოორდინაციო საბჭო შექმნა, რომელსაც იუსტიციის მინისტრი ხელმძღვანელობს. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის სამუშაო დეტალებზე არც იუსტიციის სამინისტროში და არც საქართველოს პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტში კომენტარს არ აკეთებენ.
2014 წლის 24 ივნისს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ მორატორიუმი ანტიკონსტიტუციურად სცნო და აკრძალვაც გაუქმდა. ხელისუფლება უცხოელებზე მიწის გაყიდვის რეგულაციების ახალ წესს ახლა ევროკავშირის ქვეყნების გამოცდილებაში ეძებს.
“არ შეიძლება უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ყიდვაზე ტოტალური აკრძალვის შემოღება,” – ამბობს იურისტი თამარ შოთაძე, – “იმისთვის, რომ ქვეყანამ არ დაკარგოს კვალიფიციური ინვესტორი და ქვეყნის განვითარება არ შეფერხდეს, სახელმწიფომ შესაძლოა, შემოიღოს გარკვეული რეგულაციები. მაგალითად, სასოფლო-სამეურნეო მიწაზე განსაკუთრებული გადასახადები დააწესოს. ინვესტორთან დადებულ ხელშეკრულებაში ჩადოს პირობა, რომ 2 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში მიწა დაუმუშავებელი არ იყოს და დაასაქმოს ადგილობრივი მოსახლეობა. მიწის გაყიდვა შესაძლოა, აიკრძალოს საზღვრისპირა ტერიტორიებზე”.
ასოციაცია”მომავლის ფერმერის” თავმჯდომარე რუსუდან გიგაშვილი მიიჩნევს, რომ ხელისუფლებამ ჯერ მიწის რეფორმა უნდა დაასრულოს და სასოფლო-სამეურნეო მიწის გასხვისების ფორმებზე შემდეგ იფიქროს: “მიწები არ არის კატეგორიებად დაყოფილი. ჩვენ არ ვიცით რა ოდენობის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა გვაქვს ქვეყანაში. არ ვიცით, აქედან რამდენია სახნავ-სათესი და საძოვარი, სად რა ხარისხის ნიადაგი გვაქვს. ძნელი იმის თქმა, სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ფასი რა კრიტერიუმებით არის განსაზღვრული, რადგან მის ხარისხს არავინ ამოწმება. ამის გამო, საპრივატიზაციოდ გამოტანილი მიწა ზოგიერთ შემთხვევაში რეალურად შესაძლოა, იმაზე ნაკლები ღირდეს, რა ფასადაც არის გამოტანილი აუქციონზე, ანდა პირიქით, მისი ფასი გაცილებით უფრო ძვირი იყოს. უნდა დამთავრდეს მიწის რეფორმა. გავარკვიოთ, რამდენი მიწა გვაქვს, რა ხარისხის და რისი განვითარება გვინდა. მიწის გასხვისების ფორმებზე და გარკვეული რეგულაციების შემოღებაზე ამის შემდეგ ვიფიქროთ,” – ამბობს რუსუდან გიგაშვილი.
ოფიციალური ინფორმაციით, საქართველოს მთლიანი ფართობი 7628,4 ათასი ჰექტარია, აქედან 3025,8 ათასი ჰექტარი ( 39,7%) სასოფლო-სამეურნეო სავარგულია, 802,1 ათასი ჰექტარი (26,5%) – სახნავი, 143,5 ათასი ჰექტარი (4,7%) სათიბი, ხოლო 1796,6 ათასი ჰექტარი (59,4%) საძოვარი. ექსპერტთა დიდი ნაწილი მიიჩნევს, რომ ხარვეზებით ჩატარებული და დაუმთავრებელი მიწის რეფორმის გამო, ოფიციალური მონაცემები სასოფლო-სამეურნეო მიწის ფართობის შესახებ არასწორია.
“საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველოს” ინფორმაციით, ამჟამად უცხოელები მთლიანად ან ნაწილობრივ ფლობენ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მქონე 19 000 ჰა-მდე მიწას, რაც ქვეყნის მასშტაბით სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ფონდის 0,7%-ს შეადგენს.
www.eugeorgia. info
